Jasangarritasuna eta trantsizio energetikoa Edinorreko Juan Diegoren eskutik

Juan Diegok esperientzia profesional handia du enpresaren munduan. Gaur egun, Petronor Taldearen Edinor filialaren kontseilari delegatua da, jasangarritasunaren eta trantsizio energetikoaren alde lan egitearen garrantzia herritarrei hurbiltzeko helburua duen enpresa. Berak kontatuko digu zuzenean egiten duten lana.

LK Enpresa: Lehenik eta behin, proiektua hobeto ulertzeko, zer da TEK edo Tokiko Energia Komunitatea?

Juan Diego: Tokiko Energia Komunitatea Europar Batasunetik bultzatzen den irudi bat da, helburu argi batekin: herritarrok, saltoki txikiek eta enpresa txiki eta ertainek eta udalek zeregin aktiboagoa izatea trantsizio energetikoarekin zerikusia duen guztian, batez ere, gure energia jasangarria ekoiztu eta kontsumituz.

LK Enpresa: Zein da TEK baten parte izatearen abantaila?

Juan Diego: Hainbat abantaila ditu: herritarrei, saltoki txikiei eta ETEei energia hurbilagoa, merkeagoa eta jasangarriagoa ematen die.

Lehenik eta behin, hurbiltasuna oso garrantzitsua da, Energia Komunitate guztiek tokiko sustraitze oso indartsua dutelako. Udalerri horietako estalkietan instalatutako instalazio fotovoltaikoen bidez, 0 kilometroko energia sortzen dute, hurbilena, zure kalean bertan edo zure auzoan bertan ere sor daitekeena, alegia. 

Merkeena ere bada, energia hori zurea delako, eguzki-paneletatik iristen zaizulako eta zure etxean instalatuta izango bazenu bezala da, baina obrarik egin gabe. Gainera, eguzki-panelak energia ekoizten ari diren bitartean (25 urtera arte luza daiteke), merkatuan dagoen preziorik merkeena ordainduko duzu.

Eta, azkenik, energiarik jasangarriena da, zure udalerrian bertan gertatzen denez, ez baita esportatzen. Normalean, garraiatzen den energia garestiagoa da eta ez da modu lokalean ekoizten dena bezain jasangarria. 

Baina, nola eman daitezke abantaila horiek guztiak? Funtsean, bi premisari esker. Lehenengoa Europako laguntzak dira, energia banatuaren eta lokalaren sorkuntza bultzatzen ari direnak. Eta, bigarrenik, udalek eta, are gehiago, herrietan estalkiak doan lagatzen dituzten enpresa batzuek betetzen duten zereginari esker, herritarrek eta saltoki txikiek horrelako instalazioak egin ditzaten.

LK Enpresa: Enpresei buruz esaten duzunari dagokionez, horiek ere bat egin dezakete energia-eredu horrekin. Zer eragin du enpresetan?

Juan Diego: Enpresa asko Energia Komunitateetan parte hartzeko ekimenak martxan jartzen ari dira eta Tokiko Energia Komunitate Enpresarialak deitzen dira. Komunitate mota horiek ingurune oso interesgarrietan sortzen ari dira, hala nola industrialdeetan. Udalerrietan gertatzen den bezala, beti saiatu behar dugu energia sortzeko iturria azken kontsumitzaileari ahalik eta gehien hurbiltzen. Horregatik, enpresak ere estalki komunetan edo lagatakoetan inbertituz, beren energia propioa sortzen ari dira.

Zer abantaila ditu horrek haientzat? Egia esan, ugari, elektrizitatearen prezioekin lotutako egoera kontuan hartuta. Lehenengoa da beren kontsumoan autonomoak izaten hasi direla. Hau da, haien kontsumoaren zati bat haien mende baino ez dago, eta eguzki-energia denez, bermatuta dute jada. Horri gehitu behar diogu zati hori ez dagoela merkatuko prezioen mende. Horregatik, ekoizpenaren zati batek prezio egonkorra izango du denboraldi jakin batean. Horrek lasaitasun handia eta autonomia eta lehiakortasun energetiko handiagoa ematen die enpresei.

Beste abantaila bat da zero emisioko energia kontsumitzen duten heinean, haien jarduera ekonomikoa deskarbonizatzen ari direla. Gainera, kontsumo hori askoz ere eraginkorragoa da, Energia Komunitate batek informazio asko eta optimizatzeko aukera ematen baitizu.

Azkenean ikusten ari direna da erronka energetiko jakin batzuei industrialde jakin batzuetan bilduta dauden enpresen artean batera heltzeak onura askoz gehiago dakarrela banaka egingo balute baino.

LK Enpresa: Zuen webgunean ikusi dezakegunez, gaur egun Tokiko Energia Komunitateen gutxienez 30 proiektu daude eratuta. Zein da helburua?

Juan Diego: Galdera ona da, zerbaiten hasieran gaudelako. Begira jotzen diguna progresioa da. 2022an, 10 Energia Komunitate genituen, eta webgunean orain 30etan gaudela adierazten duen arren, urtea 70ekin amaitzeko aurreikuspena dugu, horietatik 40 Euskadin eta 30 Erkidegotik kanpo.

2024rako epe laburrerako ditugun aurreikuspenak onak dira. Gaur egun, Energia Komunitate horietan parte hartzen ari diren 250 udalerri eta herrialde osoko 3.500 bazkide inguru biltzen ditugu. Datorren urteari begira, Europar Batasuna irudi horiei ematen ari zaien laguntzari eta proiektu batzuek izango duten eraginari esker, 500 udalerri eta 25.000 bazkide izatea aurreikusten dugu. 

Epe ertainean, goranzko joera mantenduko da hamarkada honetan, Europaren eta Europar Batasuneko herrialdeen estrategiari esker. Sistema elektrikoa deszentralizatuagoa, deskarbonizatuagoa eta demokratikoagoa bihurtuko da, herritarren eta enpresen parte-hartzearekin.

Orain martxan ditugun proiektuek duten arrakastaren arabera, jendea pozik badago eta enpresek segurtasuna ematen dien sistema bat dela ikusten dutenean, bultzada eraldatzailea izango da, eta eragin handia eta ibilbide luzea izan dezake.

LK Enpresa: Agian TEKak Edinorren zati ezagunena da, baina berrikuntza proiektu asko daude martxan mugikortasun elektrikoaren eta jasangarritasunaren arloan. Konta diezagukezu horietakoren bat? Agian mugarririk aipagarriena?

Juan Diego: Beti esaten dugu Energia Komunitate baten ibilbidea estalkian instalazio fotovoltaiko bat jarriz hasten dela, nahiko erraza delako, azkar gauzatzen delako, eta jendeak, enpresek eta saltokiek erraz ulertzen duten zerbait delako, baina ez dela hor amaitzen. Hortik abiatuta, birkarga elektrikoko puntuen, mugikortasun partekatuaren, biltegiratze-gaien, bestelako energia-iturri berriztagarrien konponbideak daude, gaur egun oraindik ekonomikoki eskuragarriak ez direnak, edo bestelako soluzioenak, aurrerapenek ahalbidetzen duten heinean ekar daitezkeenak.

Une honetan, Nafarroan proiektu bat martxan dugu 28 udalekin, eta horiek, eguzki-instalazioen inguruan Energia Komunitate bat eratzeaz gain, elektrizitatea kargatzeko 28 gune ezarriko dituzte. Oso udal txikiak dira, eta, bestela, beharbada ez lirateke sartuko konpainia handiek egiten dugun karga-puntuen plangintzan. Aurten, halaber, bi biltegiratze-proiekturekin lan egitea aurreikusten dugu, bai hiri-eremuan, bai enpresa-eremuan.

LK Enpresa: Eta, amaitzeko, Eusko Jaurlaritzaren "Trantsizio Energetikorako eta Klima Aldaketarako 2021-2024 Planaren" harira, energia berriztagarriek energiaren azken kontsumoaren % 20 izatea lortzeko helburua planteatu zen. Nola ikusten duzu eszenatoki hau?

Juan Diego: Gaur egun hainbat autonomia-erkidegotan ari gara lanean, eta egiazta dezakeguna da Eusko Jaurlaritzak, EEEren (Energiaren Euskal Erakundea) bitartez, neurri sorta bat abiarazi duela helburu hori lortzeko, erreferente bat bihurtuz. Hori dela eta, espero dut, erronka handia den arren, politika horiek gauzatuz gure buruari jarri dizkiogun helburuak bete ahal izango ditugula.

Nabarmendu nahiko nukeena da Tokiko Energia Komunitateen adibiderik onenetako bat dela gutxi askok asko egiten dutela. Horretan jarri du arreta Europar Batasunak, "Eguzki-teilatuak" izeneko ekimena gauzatuz. Ikastetxeen, enpresen, frontoien, kiroldegien, eraikin publikoen, industria-pabiloien eta abarren estalkietan dauden instalazio fotovoltaikoak egiteko aprobetxa daitekeen azalera guztia aztertu da, eta ondorioztatu du hori guztia aprobetxatuz gero, Europako herritarren elektrizitate-kontsumoaren % 25 estaliko litzatekeela. Horretarako, beharrezkoa da jendea, udalak eta enpresa txiki eta ertainak inplikatzea, besteak beste; izan ere, eragile horiek guztiek beren harri-koskorra jarriz gero, ekarpen esanguratsua egin liteke Europaren helburu horiek lortzeko.