Babestu zure datuak ninien iruzurretik

Zibergaizkileez pentsatzen dugunean, informatikako jeinuak irudikatzen ditugu gehienok. Hala ere, gaur egungo errealitatea oso bestelakoa da. Orain, ia edonork hackeatu ditzake erakunde baten sistemak edo informazio konfidentziala lapurtu mundu guztiaren eskura dauden programak eta sareak erabiliz. Tresna horiek eskuratzeko erraztasunak zibererasoak ohikoagoak eta arriskutsuagoak izatea eragin du, eta datu pertsonalen eta enpresa-datuen segurtasuna arriskuan jarri du.

Horrela sortu da "ninien iruzurra", Espainiako emakume bati 8.000 € baino gehiago lapurtu zizkion iruzur-joera berria.

Zertan datza erasoa?

Zibererasoak izen hori dauka delitugileak ikasketarik eta lanik gabeko gazteak direlako, eta ziberdelinkuentziako talde handiek bitarteko gisa erabiltzen dituzte iruzurra egiteko.

Gero eta gehiago dira ia ezagutza teknologikorik ez duten erabiltzaileek egiten dituzten iruzurrak. Pertsona horiek, bilaketa pare batekin bakarrik, biktimen datu pertsonal asko lortzen dituzte, zibererasoak egiteko aukera emanez. Jarraian, konturatu gabe guregandik erraz lor ditzaketen datuak erakutsiko ditugu:

• Datu pertsonalak gure sare sozialetan: posta elektronikoak, telefono-zenbakiak edo gure posta-helbidea ere erraz aurki daitezke gure sare sozialetan, eta gizarte-ingeniaritzako hainbat erasoren biktima izan gaitezen erraztu.
• Gure gailuei buruzko edo gailu horietan biltegiratutako informazioa: WiFi sare publikoetara konektatzen garenean, bitartekari-erasoen biktima izan gaitezke. Horien bidez, ziberdelitugileek gailuaren identifikazio-informaziora (serie-zenbakiak edo denbora errealeko kokapena) edo bertan biltegiratzen diren datuetara (pasahitzak edo kontu-zenbakiak, adibidez) sar daitezke.
• Nabigazio-datuak: gure erosketa- eta nabigazio-historia erraz amaitu daiteke zibergaizkileen eskuetan, cookieei eta nabigazio-arakatzaileei esker.
• Banku-datuak: joan den urtearen amaieratik, banku-datu ugari egunero saltzen dira Telegrameko hainbat kanaletan. Ziberdelitugileek hor lortzen dituzte datuak, datu horiek gordetzen dituzten enpresetan egindako zibererasoei edo segurtasun-arrakalei esker.

Ikusi duzuenez, ziberdelitugileek informazio ugari eskura dezakete, behar bezala babesten ez bagara. Jarraian, 4 aholku aurki ditzakezu zure datuak baimenik gabeko pertsonen esku egotea saihesteko:

1. Mugatu sare sozialetan argitaratzen duzun informazioa: ziberdelitugileek informazio hori guztia erabil dezakete gizarte-ingeniaritzako erasoak pertsonalizatzeko eta antzematea zailagoa izan dadin.
2. Ez konektatu WiFi sare publikoetara: zure datuak sare publiko berera konektatzen den edozeinen eskura egon daitezke; beraz, ez zaitez horietara konektatu, eta, saihestezina bada, erabili VPN bat zure burua babesteko.
3. Konfiguratu zure nabigatzailearen pribatutasuna: erabili pribatutasun-konfigurazio hobetuak eskaintzen dituzten nabigatzaileak eta miaketa-blokeatzaileak, eta saihestu nabigatzaileetan datuak biltegiratzea.
4. Berrikusi zure sare sozialen pribatutasuna: mugatu pertsona ezezagunek zure sare sozialetarako izan dezaketen sarbidea, eta bermatu zuk ezagutzen dituzun pertsonek soilik zure argitalpenak ikus ditzaketela.

Aholku horiekin guztiekin, edonork zure informaziora sartzea galaraziko duzu, eta horrela zure aztarna digitala babestuko duzu.