«Euskal zinemaren une gozoa bizitzen ari gara»

José Luis Rebordinos 1961ean jaio zen, Errenterian, eta King Kong zinekluba abian jarri zuen taldeko kideetako bat izan zen, Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astearen ernamuin bihurtu zena denborarekin. Ekimen hori da, hain zuzen ere, Donostiako Udaleko kultura kudeatzeko taldean sartu zenetik, gaur egun Donostia Kultura gisa ezagutzen dena, bultzatu eta zuzendu dituen filmekin lotutako ekitaldi ugarietako bat. Euskal zinemaren historiari buruzko hainbat liburu idatzi ditu, Donostiako Nosferatu zinema-programazioaren arduraduna eta Giza Eskubideen Zinemaldiko zuzendaria izan da. Jose Luis Rebordinosek hamabi urte daramatza Zinemaldiaren buru, eta imajina dezakegun zinemaldi-zuzendari profesionalik handienaren pare dago, zalantzarik gabe. Indiana Jonesek bezala ikasi behar izan du lanbide hori, egin ahala inprobisatuz.

Entzun eta harpidetu zaitez gure podcastean Apple Podcasts, Google Podcasts, Spotify edo gustukoen duzun podcast plataforman. Post honetan, pasarte honen transkripzioa aurkituko duzu, irakurtzeko moduan argitaratua.

JOSÉ LUIS REBORDINOS. Nik hau uztean barruko norbait sartzea espero dut, hau da, bilakaera bat izaten dugu. Garai batean zer zegoen ezagutzen dugun jendea gara, ideia berriren batekin gatoz beti, mundu guztiak dakar ideia berriren bat, eta garai berrietara egokitu behar dugu, eta bilakaera hori da onena, ezta? Etengabe eraldatzen aritu behar dugu, baina hausturarik gabe. Hau da, jaialdi baten inguruan esatea “begira, egin dugunetik erdiak ez du ezertarako balio”, hori erabateko porrota litzateke, bideraezina izango litzateke jaialdien lehiaren panoraman.

IRATI JIMENEZ (LABORAL Kutxa). Bere bulegoan sartzean, Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astearen zuzendari gisa emandako egunak ekartzen dizkigu gogora bere izena daraman harri-kartoizko hilarri faltsu batek, kargu hori izan baitzuen euskal zinemaldi guztietako handienaren, Zinemaldiaren, agintea hartu aurretik, Donostiako kultura-ekitaldi mediatikoena, ikonikoena, nazioartekoena eta entzute handikoena. Hainbat gauzari buruz hitz egin dugu Donostiako Zinemaldiko zuzendariarekin, José Luis Rebordinosekin, Tabakalerako bere bulegoan: streaming plataformen etorrera, zinemaldia dagoen tokiraino eraman zuten iraganeko une garrantzitsuak, izan duen bilakaera liluragarria eta zain dituen erronka zirraragarriak, zinea, filmak eta bururatzen zaigun lan berezi eta erronkarienetako bat.

JOSE LUIS. Zinemaldi asko zuzendu ditut, eta, nola edo hala, parte hartu dut txiki hauen guztien sorreran. Parte hartu dut, batez ere, dagoeneko egiten ez den surf jaialdian, Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astean, Giza Eskubideen Zinemaldian… horiek guztiak sortzen lagundu genuen, bai eta Nosferatu programazioan ere. Beraz, bai, urte asko daramatzat zinema-ekitaldiak zuzentzen.

Nik uste dut ez dela ikasten zinemaldiko zuzendari izaten, baina badira prestakuntza batzuk lagun dezaketenak. Esate baterako, orain, Tabakaleran, Zinema Eskolan, bada bat, “artekaritza eta programazioa”, zinemaldiak eramaten duena, eta irakasgai bat ematen dugu, zinemaldia bera da iarakasgaia, eta Zinemaldian egiten dira praktikak. Orduan, beno, hor oinarrizko gauza batzuk irakats ditzakezu, baina praktika funtsezkoa da betiere.

IRATI (LK). Duela gutxi arte, Victoria Eugenia antzokian zeuden zinemaldiko bulegoak, baina Rebordinos eta bere lantaldea Tabakalera kultur etxean ari dira lanean orain, eta bertan daude Elias Querejeta Zine Eskola eta Euskal Filmoteka ere. Handik kudeatzen du jaialdia, eta, bertan, 40 lagunek baino gehiagok lan egiten dute urtean zehar eta 600 lagun inguruk Zinemaldiak irauten duen 9 egunetan. A kategoria duten munduko 14 jaialdietako bat eta Europako 7 jaialdietako bat da Zinemaldia, eta sailkapen hori duen Espainiako bakarra. Mundu osoko zinemazaleen arreta erakartzen duten bederatzi egun horiek baino askoz ere gehiago irauten duen ekitaldia da beraz.

JOSE LUIS. Guk bereizi egiten ditugu zinemaldi-ekitaldia, bederatzi egun irauten duena, eta Z365 zinemaldia, urte osoko zinemaldia dena. Gu Elias Querejeta Zine Eskolaren herena gara. Urtean bi alditan antolatzen ditugu Ikusmira Berriak izeneko egoitza-programak. Tabakaleraren pantaila partekatuan parte hartzen dugu, eta programazio bat egiten dugu urtean zehar. Guk parte hartzen dugu, elkarlanean aritzen gara Nokiarekin, Eusko Jaurlaritzaren proiektuen aholkularitzarekin. Urte osoko proiektu batekin ari gara, Z70, zinemaldiko artxiboaren proiektua. Egia esan, egungo Zinemaldiak ez du antz handirik nik duela 26 edo 27 urte ezagutu nuen zinemaldi harekin. Gaur egun, zinemaldian ez dugu bakarrik bederatzi egun horietarako lan egiten, bederatzi egun horiek prestatu behar ditugu, jakina, baina inguruan dagoen guztia ere landu behar dugu.

IRATI (LK). Aldaketek ondo funtzionatzen dutenean saihestezinak dirudite, baina pixkanaka gertatzen direnean ez ditugu hainbeste ikusten. Horregatik, zail samarra da ohartzea Zinemaldia zenbateraino hazi eta aldatu den azken hamarkadetan.

JOSE LUIS. Nire ustez badira une garrantzitsu batzuk Zinemaldiaren historian. Uste dut badagoela une garrantzitsu bat, Mikel Olaziregi etorri zenekoa. Diego Galán ere funtsezkoa izan da. Diego Galán izan zen, batez ere, Donostiako herritarroi, ni mutiko koskorra nintzen orduan, zinemaldia guztiona zela sinestarazi zigun zuzendaria. Hau da, zinemaldi elitista hura, frankismoari lotua, diktadurari lotua, eliteei lotua, Donostiakoak ez ezik, Estatukoak ere, herri-zinemaldi izatera pasa zen, izan ere Diego Galánek…

IRATI (LK). Oso ezaguna, gainera.

JOSE LUIS. Nik gogoan ditut lelo bikain haiek, herritar bakoitzak aurki dezala bere filma, denok zinemara, belodromoarekin…, nolabait ere, konbentzitu egin gintuen, ohartarazi egin gintuen. Guk zergatik ez genuen ba joan behar Maria Cristinara?, ai, barkatu, Victoria Eugenia antzokira. Gauzak asko aldatu dira Donostian.

IRATI (LK). Badakigu ideia bat ona dela denborarekin hain naturala dirudienean…

JOSE LUIS. Noski, eta hori da lehen aldaketa handienetako bat. Gero beste bat izan zen Mikel Olaziregi etorri zenean. Mikel Olaziregi da zinemaldia munduan jarri zuena. Diego Galanek zinemaldi askoz ere nazionalagoa egin zuen, herrikoiagoa… baina Mikel da ingelesez ederki hitz egiten duen gizona eta Los Angeles ezagutzen duena ETBn egindako lanagatik. Mikel joan zen Los Angelesera eta hitz egin zuen Ameriketako major handiekin, eta harexek azaldu zion munduari Donostiak nazioarteko zinemaldia izan nahi zuela eta nazioarteko zinemaldia izango zela. Nik uste dut hori dela zinemaldiak izan zuen beste eraldaketa handietako bat. Gure garaian, berriz, duela 12 urte iritsi ginenean, nire ustez, eraldaketa handia industriaren alde egin genuen apustua da. Ospe handiko zinemaldia ginen, jendea film bila etortzen zen hona, baina une bakoitzean gertatzen denera egokitu behar dugu, ezta? Zinemak ez du ematen lehen ematen zuena. Jendea jada ez da astebetez Donostiara etorriko ondo pasatzera, ezertarako balio ez badio, horrek dakarren inbertsioarekin. Orduan, guk egin genuena izan zen Industriako jarduera guztiak indartu, Koprodukzio Foroa sortu genuen Latinoamerikaren eta Europaren artean -Latinoamerika 500 milioi lagun baino gehiagoko merkatua da, eta bostehun milioi ikusle potentzial dira horiek-. Beste jarduera batzuk ere indartu genituen, esate baterako, garai hartan Zinema Eraikitzen deitzen geniona, orain WIP Latam dena. WIP Europa sortu genuen, work in progress Europarako, ordura arte ez zegoena, eta jardueren arlo osoa indartu genuen. Agian gailurrera iritsiko gara aurten, maila goreneko inbertitzaileen topaketarekin.

IRATI (LK). Emanaldietan eta lehiaketan oinarritutako ekitaldia izatetik, ekoizpenera, finantzaketara eta inbertsiora ere bideratutako ekitaldi bihurtu da Zinemaldia azken urteotan, eta denboran eta espazioan zabaldu ere egin da kolaboratzaile-sare bati esker, Basque Culinary Centerrekin hasi eta Bilboko Azkuna Zentroarekin buka. Pixkanaka egin du eraldaketa hori, organikoki, modu naturalean, errealitatera egokituz, kopiatu gabe, baina bai onenengandik ikasiz.

JOSE LUIS. Unean uneko beharrei erantzuten diegu. Hor dago gainerako zinemaldietan eta filmen industrian munduan gertatzen ari dena. Pixka bat hemendik eta beste pixka bat handik hartzen joan gara. Koprodukzio-foroak asmatuta daude guztiak. Zuk zure errealitatera egokitzen duzu. Europa eta Latinoamerika arteko koprodukzio-foro bihurtu genuen geurea, dagoeneko Latinoamerikako zineman sartzeko atea baikara Europan eta Europan sartzeko atea, berriz, Latinoamerikan. Guk zer indargune ditugun ikusten dugu, eta beharretara egokitzen gara, eta gero, jakina, besteek egiten dutenetik ere ikasten dugu. Baina, adibidez, Cannesko zinemaldiak ez du inolako antzik gurearekin. Cannesek ez du publikorik, merkatu bat dauka. Cannes eta Berlin dira egiazko merkatu bakarrak jaialdi lehiakorretan, Veneziak ez baitu halakorik, eta guk ere ez. Industria-jarduerak ditugu, eta, horri esker, industriarentzat errentagarria da hona etortzea. Kopiatu baino gehiago, gauzak gure errealitatera egokitzen ditugu. Hori denok egiten dugu eta normala da. Batzuetan, konturatzen zara zerbait jarri duzula martxan, eta handik sei hilabetera ia berdina den zerbait ikusten duzu, ez beste zinemaldi bat, baina hori normala da, guk ere beste horrenbeste egiten dugu, zurea zinemaldi horren errealitatera egokitua ikusten duzu.

IRATI (LK). Esan beharrik ez dago etengabe aldatzen ari dela zinemaren eta filmen munduaren errealitatea. Azken adibidea, streaming-plataformen etorrera dugu, filmak erakusteko moduen eraldaketa, pandemiarekin azkartu egin dena, baina horrek ez du kezkatzen filmen zale sutsu hau, filmek iraungo dutela uste baitu, bai eta aretoetako zinemak ere.

JOSE LUIS. Nik, adibidez, maiatzetik irailera oso film gutxi ikusten ditut aretoan, ia ez dut bat ere ikusten, ezin dudalako. Iraila iristen denean, eta urrian zinemaldia amaitzen denetik otsailera, ahal dudan guztia berreskuratzen dut plataformetan.  Esan ezin dena da plataformak oso txarrak direla eta aretoetako zinema oso ona dela, denek dituzte alde onak eta txarrak. Plataformek gauza handiak ekarri dituzte, baina baita arazo batzuk ere. Oraintxe bertan, esate baterako, teknikarien arloan ia ez dago langabeziarik. Plataformak iritsi aurretik, galdeiezu teknikariei nola zeuden Espainiako zineman. Orain lana badute, eta alderantzizkoa da arazoa. Norbait film baterako argazki-zuzendari on baten bila badabil, esango dio urte eta erdian ezin diola erantzun, telesail bat egiten ari delako, bi film egiten ari delako, bata Netflixentzat eta bestea HBOrentzat… horixe da kontua. Nik uste dut alde onak eta txarrak dituela, ni ez nau batere kezkatzen.

IRATI (LK). Izan ere, gauzak aldatu egiten dira, egokitzen dakitenak dira proiektu handiak, eta, egia esan, orain dela 125 urte pasatxo Lumiere anaien tren hura Parisko Boulevard des Capucines-eko Grand Café hartan azaldu zenetik, zineak ez dio aldatzeari utzi.

JOSE LUIS. Ni seguru nago gauza asko ez litzaizkiokeela gustatuko nire aurreko belaunaldiari. Uste dut irekita egon behar dugula aldaketetara, eta onartu egin behar dugu denbora igarotzen ari dela, eta hori ez da txarra, bizitzen jarraitzen dugu, baina badira gauzak jende gazteak egin behar dituenak, ideia berriak ditu gazte jendeak, bizitza osoa du egiteko, eta guk esperientzia eman dezakegu, gauza asko eman ditzakegu, baina beste alde batetik etorri behar dute aldaketek.

IRATI (LK). Zure belaunaldiak dena ondo egin duela ere ezin duzunez esan, aukera bat eman behar zaie ondorengoei.

JOSE LUIS. Bai, bai. Eta nik, adibidez… batzuetan esaten duzu “joe, orain denak 25 segundoko bideoak dira, eta horrelakoak”. Baina orain, hartu 25 urteko neska-mutil bat, Interneten sartuta dagoena, eta ez da ni nintzena bezain inozoa irudiak ikusteko garaian, Pasoliniren zinema eta Sauteten zinema ikusten bainituen nik. Hori oso ondo dago, baina niri gustatuko litzaidake 25 urteko neska-mutil horrek Pasoliniren eta Sauteten zinema gehiago ikustea, eta batzuek hori ere ikusten dute, baina beno. Ez dugu ezkorrak izan behar bizitza honetan.

IRATI (LK). Gure gonbidatua behintzat ez da halakoa. Zinemaz ari garenean, baikortasunez hitz egiten du. Eta bere lanaz ari denean, konfiantza osoarekin, bai zinemaldiarengan, bai eta, batez ere, bere taldearengan ere.

JOSE LUIS. Nik uste dut Donostiak baduela gauza oso on bat, eta hala bizi izan nuen nik iritsi nintzenean, eta hori da oso talde profesionala duela. Donostiako zinemaldiak, hain zuzen ere izan duen bilakaera horregatik. Nik bihar alde egingo banu, ia berdin-berdin jarraituko luke hurrengo urtean. Hau da, ziur nago, nire lankide batzuek bihar bertan har lezaketela zuzendaritza-lana. Eskarmentu pixka bat faltako litzaieke, baina ni iritsi nintzenean baino prestakuntza handiagoa izango lukete hautagaiek, inolako zalantzarik gabe. Hoberena da eusten dizun talde bat dagoela. Baditugu arduradunak, oso esperientzia handia duten sailak. Nik, batzuetan, beste jaialdi garrantzitsu batzuk ikusten ditut, eta uste dut bati baino gehiagori gustatuko litzaiokeela Donostiak duen lantalde teknikoa izatea. Orduan, hori oso ona da, seguru sentiarazten baitzaitu. Niri hala gertatu zitzaidan iritsi nintzenean. Uste nuena baino zinemaldi askoz ere handiago batera iritsi nintzen, eta izan nituen lantaldeak ez banitu izan, ez nintzatekeen aurrera ateratzeko gauza izango. Jakina, nik nire aldaketa txikiak egin ditut, nire neurriko gauzak, eta gero etorriko denak ere bere aldaketa txikiak egingo ditu, baina egitura bera izango da, ondo funtzionatzen duelako, lankideak onak direlako.

IRATI (LK). Zinemaldiaren arrakasta ezinezkoa izango zen LABORAL Kutxan oihartzun handia duten bi gauza ez balitu izango: talde-lana eta lankidetza. Rebordinosek bereziki eskertu nahi die erakundeei zinemaldia borroka politikoan sartu ez izana eta lankidetza-giroa bultzatu izana, Zinemaldiari nahiz euskal zinemagintzari eta Espainiako zinemaren ekoizpen-sistemari hainbesteko onura ekarri diena.

JOSE LUIS. Uste dut azken urteotan guztion artean lortu dugula, guztion artean, eta hor barnean daude erakundeak, ekoizleen elkarteak, EITB, Zinemaldia bera… lortu dugu erasorik gabeko giroa sortzea, une hauetan dagoen dirulaguntzen politika izatea… ondo dauden hainbat gauza, nire ustez ondo daudenak, eta uste dut lortu dugula euskal zinemak aurrera egitea, lehenik, talentua dagoelako, eta, bigarrenik, guztiok norabide berean arraun egiteko egoera egokia dagoelako.  Beti gauza bera esaten dut nik: horrek ez du esan nahi desadostasunik ez dugunik. Jakina desadostasunak badaudela, baina bulegoetan eztabaidatzen dira, ez dira foroetan eztabaidatzen… Euskal zinemak batera egiten du arraun, eta horrek asko laguntzen dio gaur egun duen gorakadari, aurten euskal ekoizpeneko bi film baitaude lehiaketa ofizialean. Ezin dut ziur esan, baina uste dut inoiz ez direla egon, nik behintzat ez daukat gogoan. Bi euskal-film ez ditut gogoratzen. Baliteke inoiz egon izana, baina ez da ohikoa izan. Eta euskal zuzendari berriak ere. Euskal zinemaren eta Espainiako zinemaren une gozoa bizitzen ari gara, zalantzarik gabe. Nik uste dut, zinemaldia zuzentzen daramatzadan urte hauetan, inoiz ez dela hain kalitate handia izan Espainiako zineman. Eta ez dut nik esaten, zinemaldi handiek esaten dute, inoiz izan ez den presentzia izaten ari baitira.

IRATI (LK). Inork ez du zalantzan jartzen garai onak bizitzen ari direla Espainiako zinema eta bereziki euskal zinema, ez da zalantzan jartzen horretan erakundeen babesak lagundu duela, Eusko Jaurlaritzaren Kimuak programaren arrakastak (Rebordinosek berak parte hartu zuen hura abian jartzen) eta Zinemaldiak.

JOSE LUIS. Nik uste dut Zinemaldiak bere ekarpena egin dezakeela eta nik uste dut egiten ari dela azken garai hauetan. Ekarpen hori egiteko, talentudun zinema behar dugu. Ni ziur nago euskal zinemaren aldeko apustua argia dela atal ofizialean, eta oker ez banago, Loreak filmak jarri zuen mugarria.

Loreak filmak puntu eta aparte bat ekarri zuen, eta uste dut gertatu behar zuen unean gertatu zela, euskal zinema asko baztertu baikenuen lehen. Nik behin baino gehiagotan esan dut, zalantzaren bat dut, esate baterako, Lucio filmarekin, ez ote zuen aukeraren bat izan behar lehiaketan; izan ere, batzuetan asmatu egiten dugu, baina beste batzuetan huts egin ere. Hala ere, oro har, uste dut ez zirela lehiaketarako filmak. Zeurearen alde apustu egiten duzunean, arrisku bat dago, ez badu funtzionatzen sarraskitu egingo dutela. Izan ere, gogoan dut Loreak filma jarri genuenean, nire lagun zinema-kritikari batek, Carlos Boyerok, zera idatzi zuela: -orduan uste dut Bildu zegoela Udalean-, “bueno ba, orain Bildurekin hauxe da euskal nazionalismoari ordaindutako bidesaria”. Carlos Boyerok gauza asko ditu, baina tipo zintzoa da, gertatzen dena da batzuetan oso gordina dela, baina tipo zintzoa betiere; gero, honela idatzi zuen: “Oker nengoen, filmak merezi baitzuen sail ofizialean egotea”. Loreak filmak arrakasta handia izan zuen ondo egoteagatik eta behar zen unean behar zen tokian egoteagatik. Izan ere, bat-batean konturatu ginen euskarazko film batek maila izan zezakeela nazioarteko lehiaketa batean egoteko eta, gainera, nazioarteko kritikak oso onak zirela. Hori funtsezkoa izan zen. Guk kontu handia izan dugu, eta, batzuetan, beste batzuekin baino gogorragoak ere izan gara gure zinemarekin. Egoki edo oker jokatu ahal izan dugu gure zinemarekin, aldi berean hura babesten saiatu baikara.

IRATI (LK). Ospe kritikoa, gero eta interes handiagoa industriarako, zinema-izar handiak eta film onak erakartzeko gaitasuna, aretoak betetzen dituen hiria… Zinemaldiaren zeruertzean ez da hodeitzarrik ageri, eta baliteke hori izatea etorkizuneko erronkarik handiena.

JOSE LUIS. Agian bai, datozen urteetan arazorik edo erronkarik handiena izango da norantz goazen hausnartzea, gauza askotan goia jotzen ari garela uste baitut. Diru gehiago beharko genuke, azpiegitura gehiago beharko genituzke. Agian, apustua egin lezakete erakundeek “aizu, jaialdiaren alde egingo dugu, dena emanda, diru gehiago jarriko dugu, eta abar”, baina, seguru asko, diruarekin bakarrik ez dugu konponbiderik, probintzia-hiri txiki bat besterik ez baikara. Donostia zoragarria da, baina hiri txiki bat da, herrialde txiki batean, Euskadin, estatu batean, Espainian. Ez gara Paris eta ez gara Londres, Donostia gara. Orduan, hurrengo urteetan gure erronka da norantz goazen; izan ere, esaten duzu “ez gara haziko, egonkortu egingo gara”, baina egonkortzea ere zaila da, besteak hazi egiten baitira. Zu gelditzen bazara… segur aski ezin izango zara gelditu, hori egin ahal izango balitz, oraintxe bertan sinatuko nuke nik. Gertatzen dena da indarra galtzen joan zaitezkeela pixkanaka-pixkanaka.

IRATI (LK). Oraingoz, 60 urterekin, mende erdia baino gehiago zinemaldiari loturik, eta 12 urte zuzendari gisa, José Luis Rebordinos ziur dago zinemaldiak bermerik onena duela etorkizun horri baikortasunez aurre egiteko: eskarmentu handiko taldea, ondo ikasia eta oso eraginkorra, taldean bai baitira agintea hartzeko oso ondo prestatuta dauden pertsonak gidaritza hartzeko unea iristen denean.

JOSE LUIS. Zinemaldiko zuzendaria, topiko bat da, baina orkestra-zuzendari baten modukoa da. Dena koordinatu behar du, ildo orokor batzuk markatu behar ditu, batzuetan ezta hori ere zure zuzendaritza-taldea daukazulako, nik konfiantzazko bi pertsona ditut, oso konfiantzazkoak, Lucia Olaciregui eta Maialen Beloki, Zinemaldiko zuzendariordeak. Bat gehiago arduratzen da, Lucia, nazioarteko alderdi guztiaz, hauxe da, alderdi zinematografikoa, produkzioa, aukeraketa eta abar, eta bestea, berriz, urte osoko zinemaldiaz arduratzen da, prestakuntzaz eta abarrez. Haien laguntzarik gabe ezinezkoa izango litzateke zinemaldia egitea, baina tira. Bietako batek alde egingo balu, hori bai izango litzatekeela zaila, bilatu egin beharko litzateke… pentsa. Uste dut une honetan errazagoa izango litzatekeela zuzendaria ordezkatzea dauden piezetako batzuk ordezkatzea baino… benetan diot, e!, oso pieza espezifikoak baitira. Uste dut une honetan badela zuzendari izateko prestatua dagoen jendea, ni ere arduratu naiz hala izateaz, niri joateko garaia iristen zaidanean, izango da baten bat kargu hori hartzeko, ez da inolako arazorik izango. Erabat lasai nago ni, eta mundu guztia egon daiteke lasai, ez baita inolako arazorik izango, alderantziz baizik. Pentsatzen dut Lucia eta biok iritsi ginen urtea bezalakoak izango liratekeela lehenengo eta bigarren urteak, zer gertatzen den ikusi, ikasi eta galdetu, eta gero, hirugarren urtetik aurrera, aldaketak egiten hasi. Baina aldaketak pixkanaka-pixkanaka, eboluzionatzen. Ez errotik eraldatzen, ezta? Nik gogoan dut baten batek esan zuela, “Rebordinosen iraultza etorriko da”. Batere iraultzarik ez. Arian-arian eboluzionatuko dugu, gauzak nik nola ulertzen ditudan eta nire taldeak nola ulertzen dituen ikusiko dugu, baina horretan oso indartsu gaude, benetan. Zinemaldia talde-lana da, inolako zalantzarik gabe, eta uste dut Donostiako Zinemaldia eta Donostia oso lasai egon daitezkeela, oso talde indartsua duelako.

IRATI (LK). Lasaitasun horrekin agur esango diogu gure gonbidatuari, bere taldeko norbaitek bere bulegoko atea jo baino segundo batzuk lehenago, hurrengo konpromisoaren ordua hurbiltzen ari zaiola jakinarazteko. Izan ere, urte osoan egin behar da lan, irailean zinemaldiak Donostia har dezan bederatzi egunez, hiria proiekzio-areto ikusgarri bihurtzen baitu ekitaldi horrek, eta zinemaren magiarekin liluratzera, dibertitzera, grinaz betetzera eta hunkitzera gonbidatzen baikaitu urtero.