«Estadio batean jotzea baino politagoa da abesti bat sortzea»

Joserra Senperena, musikaria

Joserra Senperena interpretatzaile, konpositore eta ekoizlearekin (Donostia, 1965) hitz egin dugu, gure musika-eszenako ibilbide musikalik moldakor eta kolaboratzaileenetakoa duen musikaria. Bakarka egindako bere 11 diskoei 2.000 emanaldi inguru gehitu behar zaizkie, mota guztietako bandekin: «Donostiako soinua» deiturikoaren talde ikonikoekin, 21 Japonesas edo Duncan Dhu taldeekin, eta pop, indie eta rockeko erreferentziazko musikari eta banda askorekin, hala nola, Ivan Ferreira, Fito y los Fitipaldis, Joaquín Sabina eta Jarabe de Palorekin. Zerrenda horri idazle, eskultore, margolari eta mota guztietako artistekin egindako elkarlanak gehitu behar zaizkio. Eta hori guztia, 13 urte zituela, Joserra Senperenak txistuaren ordez pianoa jotzea erabaki zuelako.

Entzun eta harpidetu zaitez gure podcastean, Apple Podcasts, Google Podcasts, Spotify edo gogokoen duzun zure podcast-plataforman. Post honetan, elkarrizketaren transkripzioa aurkituko duzu, irakurtzeko moduan argitaratua.

JOSERRA SENPERENA. Diziplina artistikoetan aritzen garenok gauza berari buruz hitz egiten dugu, baina beste hizkuntza batzuetan. Gauza berari buruz beste hizkuntza batzuetan hitz egiteak ate asko irekitzen dizkizu, emozionalki esan nahi dut, artistikoki; ez naiz negozioaz ari. Eta gauza berri asko ezagutarazten dizkizu, eta hori, beste modu batera, ezinezkoa litzateke.

IRATI JIMENEZ (LABORAL Kutxa). Bere lehengusuari txistu-eskoletan matrikulatzera lagundu zionean hasi zen bere ibilbide musikala, berak ere txistua ikasi nahi zuela erabaki zuenean. Urtebete geroago, irakasle batek Chopinen Iraultzailea nola jotzen zuen ikustean, instrumentuz aldatzea erabaki zenuen.

JOSERRA. Uste dut beste instrumentu batzuk ikasteko programetan, tira, deskonektatuta nago pedagogiatik, baina baziren instrumentu monofonikoak, metalak edo edozein instrumentu; uste dut goi-mailako eskoletan pianoarekin gutxienez urte batzuk egitea gomendatzen edo behartzen dietela ikasleei. Instrumentu monofonikoak daude, hau da, nota bat bakarrik ematen duten instrumentuak, tronpeta, adibidez; beste batzuek, berriz, hainbat nota ematen dituzte aldi berean, gitarrak edo pianoak, adibidez. Pianoak badu berezitasun bat, hiru zatiak gauzatzen baititu: melodia, harmonia eta erritmoa. Nolabait, instrumenturik osoena da zentzu horretan. Gainera, oso tesitura zabala du, zortzi zortzidunekoa. Beste instrumentu batzuek askoz laburragoa dute: bikoa, hirukoa edo laukoa. Beraz, soinu nahiko polita izateaz gain, oso instrumentu baliagarria da konposiziorako; gainera, oso ondo egokitzen da musika-hizkuntza askotara.

IRATI (LK). Gure gonbidatua Donostiako Kontserbatorioan prestatu zen piano-jotzaile gisa. Bertan jaio zen, 1965ean, eta bertan egin du bere ibilbidearen zati handi bat, hiriko pop-banda handietako kide gisa. Pasio sutsu baten eraginez, Bartzelonan igaro zuen denboraldi bat, jazz piano-jotzaile gisa ikasketak osatzeko; baina, hain zuzen ere popa izan da betidanik gehien interesatu zaion hizkuntza. Ez da harritzekoa, beraz, gitarratik pianora igarotzean musika-konposizioa zenbat aldatzen den aipatzean berehala Beatlesak gogoratzea; hala egin zuten Lennonek eta McCartneyk, Joserra Senperena jaio baino hiru urte lehenago.

JOSERRA. Beatlesen kasuan argi eta garbi ikusten da. Sargents Peppersen pianoarekin konposatzen hasi ziren eta espektro harmonikoa ireki zuten. Gainera, orkestra sartu zuten eta, beraz, oso disko zabala da, eta askoz gauza gehiago. Hurrengo diskoan, Magical Mystery Tour diskoan, pianoarekin konposatu zituzten abesti gehienak. Aberatsagoak dira harmoniari dagokionez, eta abestiak asko aldatzen dira. Niri askoz gehiago interesatzen zait, adibidez, tira, ni Beatlesen zalea naiz, baina niri askoz gehiago interesatzen zait bigarren zati hori, Sgt. Peppersen ondorengoa, abestiak askoz aberatsagoak baitira zentzu guztietan.

IRATI (LK). Zalantzarik gabe, gitarrak eta pianoak protagonismoa partekatzen dute musika herrikoian, baina ez horrenbeste eszenatokian. Tradizioz, gitarra-jotzaileak izan dira banden buru; teklatu- eta piano-jotzaileak bigarren lerroan eseri izan dira, leku apalago batean eta deigarriak izan gabe. Duela urte batzuk, zutik jotzen zuten teklatu-jotzaileak zeuden modan, eta orain, berriz, modu oparoagoan jotzen duten piano-jotzaileak.

JOSERRA. Nik batere atletikoak ez diren musikariak ditut gogoko batez ere. Zein ondo jotzen duten erakusten ez didatenak. Horowitzek, piano-jotzaile klasiko horietako batek, honako hau zioen: “ez iezadazu erakuts zenbat gustatzen zaizun musika. Entzun egin nahi dizut, ez dut erakustea nahi”. Orain txinatar piano-jotzaileak daude modan. Horiek aurkakoa egiten dute, nola jotzen duten erakusten dute denbora guztian.

IRATI (LK). Egia da horrek arreta galarazten dizula; arreta gehiago jartzen duzu piano-jotzailearengan.

JOSERRA. Noski. Eta niri ez zait hori interesatzen. Ez zait batere interesatzen. Eta horretarako zegoen Horowitz hura, ez dut izena gogoratzen, hura partiturarako lanpara txiki batekin bakarrik ateratzen baitzen eszenatokira, besterik gabe. “Ikusi? Zertarako?”, zioen. “Zer dago ikusteko? Entzutera nator, entzutera zatozte. Ez gatoz ezer ikustera”.

IRATI (LK). Egia esan, ez gaitu batere harritzen. Norbaitek bere bikaintasun profesionaletik bere marka pertsonala egiten duenean eta apala izateko handitasuna duenean, kosta egiten da hura piano-erakustaldi handiak egiten irudikatzea.

 JOSERRA. Irakasle batek esan zidana gogoratzen dut, irakasle on hark; hiru irakasle inguru izan nituen, eta bat bakarrik ona. Berarekin hasi nintzenean, honako hau esaten zidan: “bidera ezazu gorputza eta besoak mugitzeko erabiltzen ari zaren energia guztia hatzetara; bidera ezazu hatzetara eta entzutera, ez galdu energia hori beste alderdi fisiko batzuetan, soinuan baizik. Jarri soinuan arreta guztia, kontzentrazio osoa”.

Ez agortu, ez xahutu energia hori guztia musikaz haraindiko gauzetan.

IRATI (LK). 2019an, osasun-larrialdiak aretoak hustu aurretik, gure gonbidatuak Victoria Eugenia Antzokiko eszenatokia bete zuen bakarka, argi batekin eta gauza handirik gabe, Existentzia Minorrak grabatzeko. Bakarka grabatutako hamaikagarren diskoa da, pianoarekin konposatutako gaiak barne hartzen dituen azkenekoa; izan ere, pianoa jotzeko esertzea erabaki zuen duela urte batzuk, baina ez konposatzeko.

JOSERRA. Pianoan konposatzen nuen duela urte gutxira arte, baina hala egiteari utzi nion. Existentzia Minorrak diskoan gehiago erabili nuen pianoa, baina duela urte batzuk pianoa alde batera uztea erabaki nuen, konposatzean eskuek eraman ez ziezadaten; eskuak geldiarazteko modu bat da. Eskuek bide batzuk ikasten dituzte eta, batzuetan, aurrea hartzen zioten nik kontatu nahi nuenari, fisikoki ondo etortzen zaielako, jarrera batzuk eta mugimendu batzuk ikasi dituztelako, eta piano-jotzaile izateari utzi nahi nion konposatzean. Horren adibide garbia da Chillidak egiten zuena: eskuineko eskuarekin horren ondo margotzen zuenez, eskuinekoarekin margotzeari utzi zion, pentsatzeko denbora gehiago izan zezan. Ba antzeko zerbait… Nik ez nekien Chillidarena, gero jakin nuen.

IRATI (LK). “Egizu egiten ez dakizuna bakarrik”, esaten zuen.

JOSERRA. Hori da. Hori pentsatzen saiatu nintzen: ez diezadatela esan eskuek gero zer nota datorren. Lehenago buruak erabaki dezala. Konpositore klasikoek, eta tira, konposatzeko ordenagailurik erabili ez dutenek, bururatzen zitzaien guztia idazten zuten. Orduan, piano-jotzaile edo tronpeta-jotzaile izateak ez zuen musika baldintzatzen, ezta ordenagailua oso ondo erabiltzen jakiteak ere, musika lehenago buruan entzuteak baizik.

IRATI (LK). Printzesa Ezkongaiko ezpatari kolosalek bezala ¾eskuinak izanik ezkertiar plantak egiten zituzten¾, Eduardo Chillida eskultoreak ezkerreko eskuarekin margotzen zuen bere buruari arazoak ebaztera behartzeko, eskuineko eskuak bere kabuz egin baino lehen. Horrela, prozesu artistikoaren arriskurik handienetako bat saihesten zuen: berezkotasuna galtzea, errepikatzea.

JOSERRA. Konposatzearen lanetako bat, sortzearena, ez errepikatzea da, ezta? Nire ustez, behintzat, denok bilatzen dugun zerbait da, edo hala esaten dugu, ezta? Ideiak ez errepikatzea. Eta hori da bilatzeko moduetako bat. Enkarguak ere oso onak dira, lehen inoiz egin ez dituzun bideak ezagutzen laguntzen baitizute.

IRATI (LK). Horregatik, arlo profesionalean eta artistikoan bide berriak egin behar zituelako, duela 6 urte, 2.000 emanaldi eman ondoren eta nazioko nahiz nazioarteko lehen lerroko taldeekin eta bakarlariekin jo ondoren, bere ibilbideko fase bati amaiera ematea erabaki zuen, ia mundu guztiarekin jo ondoren: 21 Japonesas, Ken Zazpi, Bide Ertzean, Fito y los Fitipaldis, Duncan Dhu, Joaquín Sabina, Quique González, Coque Malla, Jarabe de Palo, Iván Ferreiro…

 JOSERRA. Egia esan, zoragarria izan zen. Mundua ezagutu nuen, jendea ezagutu nuen… Herrialde askotan emanaldiak eman, eta Londresen eta Los Angelesen grabatu nuen, goi-mailako musikariekin. Los Angelesen, orain. tira, duela 20 urte, Paul McCartneyrekin dagoen gitarra-jotzailearekin, Bill Frisellekin maiz jotzen duen gitarra-jotzailearekin, edo SSSrekin, Bowieren eta Lou Reeden bateria-jotzailea zenarekin. Ezin gehiago eskatu. Eta halako batean ez zitzaidan horren zoragarria iruditzen, eta zera esan nion neure buruari: «tira, honaino». Ia 2.000 emanaldi ziren ordurako, eta, hartan-horretan, «honaino», pentsatu nuen. Orduan pentsatzen nuen denbora galtzen nuela errepidean, hoteletan, eta, batez ere, aspertu egiten nintzela abesti batzuk behin eta berriz abesten. Orain diskoak grabatzen jarraituko nukeen, estudio batean sartuta. Nire ustez, orain horixe da politena, abesti bat eraikitzen ikustea.

IRATI (LK). Hori guztia 50 urte bete zituenean aldatu zen. Orduan, bere energia guztia ikusten ez dugun musika-lanera bideratzea erabaki zuen, ekoizpen-estudioetan egiten den horretara, eta hor gertatzen denak ez du zerikusirik errepideko bizitzarekin.

 JOSERRA. Ez du zerikusirik. Estudioan musika soilik darabilzu gogoan, eta hori betiko geratzen da grabatuta. Hori oso kontuan dugu estudioan, eta oso kontzentratuta egoten zara, gauzak ondo egiteko. Gainera, normalean denbora gutxi egoten da, eta abesti hori ahalik eta hobekien geratzea nahi duzu. Ez lana bakarrik, abestia ere bai. Zuzenean beste gauza bat da.

IRATI (LK). Pixkanaka egokitu eta erabaki behar da…

JOSERRA. Normalean badakizu dagoeneko. Ez dakit zein hiritan zauden, ez dakit noren aurrean… Azken birak milaka pertsonen aurrean egin nituen; ekitaldi kolektibo bat da, energia kolektiboa. Zure zatia dago, eta musikariak ere hor daude, baina baita soinua jartzen ari den teknikaria, argiena, ez dakit zer ekarriko dizuna, ez dakit zerena, publikoa… elementu-pila bat dago. Bidaiaz nekatuta egon zaitezke, edo ez; beroa edo hotza egin dezake. Estudioan gertatzen ez diren inguruabar asko daude. Estudioan zu zaude, musikariak daude, eta hori guztia antolatzen ari den ingeniaria.

IRATI (LK). Dirudienez, Joserra Senperena ez dago batere damututa txistua utzi eta pianoa hartu izanaz, ezta musika-ekoizpenean oinarritu izanaz ere, izugarri gogoko baitu sormen-prozesuko zati hori.

JOSERRA. Behin, Tom Waitsi irakurri nion abestiak egitearen onena abestiak egitea zela. Gero, zuzenean jotzearena ontziak garbitzea bezalakoa zela. Honako hau zioen: abestiak egitea lagun batzuk etxera afaltzera gonbidatzea bezala da. Lehenbizi, zera pentsatzen duzu, «zer emango diet afaltzeko?». Orduan, merkatura joan, eta pentsatuta zenuen hori erosten duzu, baina tira, beharbada ez dago horren ona. Zerekin prestatuko dut, zer saltsarekin, nola jarri platerean, mahai-zapi hau edo beste hau. Zein ordutan, zortzietan, zazpietan edo bederatzietan? Zein ardo aterako dugu, hau edo beste hau? Eta gero, gonbidatuak iristen direnean, gozatu egiten duzu. Eta kito.

IRATI (LK). Sorkuntza, ezta?

JOSERRA. Eta kito. Eta primeran pasatzen duzu. Afaria dena delako orduan amaitu ondoren, lagunak joan egiten dira. Zer geratzen da? Ontziak jaso eta garbitzea. Hori esaten zuen, eta gero, urte askoan ez zuen gehiago zuzenean jo. Gero Kursaalean ikusi nuen; kontzertu batzuk egitea erabaki zuen, batzuen poztasunerako, baina nik horrela ikusten dut. Egiaz, sortze-prozesua da politena. Orain horrela ikusten dut, baina, esan dizudan moduan, bere garaian izugarri gozatu nuen bidaiatzen eta mundua ezagutzen.

 IRATI (LK). LABORAL Kutxan badakigu zer den taldean lan egitea eta, beraz, esan dezakegu gure gonbidatuaren ibilbidea bereziki kolaboratzailea izan dela. Estilo askotako musikari handiekin egin du lan, baina baita beste eremu batzuetako artistekin ere, hala nola Cuentos para adultos proiektuan ―Harkaitz Canoren testuekin eginda dagoen disko-liburua, Dora Salazar artistaren lan eskultorikoan oinarritua― edo Patxi Zubizarretaren Joan eleberrian, Thomas Canet artistaren ilustrazioak barne hartzen dituena (soinu-banda jarri zion). Ia bilatu ere egin gabe duela 20 urte abiarazitako lankidetzaz beteriko ibilbide luze horren bi adibide baino ez dira.

JOSERRA. Nik uste lehenengoa Mandarin Dotore izan zela, Tang dinastiaren poesia txinatarrarekin egin genuena, Rafa Egigurenek txinatarretik euskarara zuzenean itzulia. Rafa Egigurenek, Zumetak eta hirurok egindako albuma izan zen, 2002an, uste dut. Egia esan, Rafa Egiguren nire laguna zen; nire euskara-irakaslea izan zen Euskaltegian, eta lagunak ginen, lagunak gara. Egun batean, zera esan zidan, «ea zer iruditzen zaizun hau»; poesia irakurtzeko une egokian harrapatu ninduen. Ni ez naiz poesia-irakurlea, baina, une hartan, bidali eta zer iruditzen zitzaidan galdetu zidan. Poesia hori irakurtzeko une onean harrapatu ninduen; poesia horrek budismoarekin eta horrekin guztiarekin du zerikusia. Eta hori izan zen momentua; hortik aurrera bidea pixka bat ireki zen. Gero, zinemarekin eta idazleekin elkarlanean aritzeko aukera iritsi zen. Patxi Zubizarretarekin asko. Iritsi egin zen. Ez dakit nik bilatu nuen ala ez. Eta oso aberasgarria da gainera, ez al da hala?

IRATI (LK). Sormen-prozesua ez da talentuaz, askatasunaz edo inspirazioaz bakarrik elikatzen. Elkarlanaz, egokitzeaz eta elkarrengandik ikasteaz ere baliatzen da.

JOSERRA. Horregatik daude horren ondo antzerkia edo opera, edo zinema, haietan hainbat diziplina artistikok bat egiten baitute. Eta haietara moldatu beharra dago, eta elkarrekin lan egin; horregatik dago horren ondo.

IRATI (LK). Zinema aipatu duzunez, eta elkarrizketa Donostian egiten ari garela aprobetxatuz, Zinemaldia hasi baino ordu gutxi batzuk lehenago egiten ari garela, dozenaka filmetarako soinu-banden autore gisa egindako lanaz hitz egin dugu. Besteak beste, Narcisso eta Sipho phantasma filmetako soinu-bandak egin ditu. Biak Koldo Almandozenak dira, eta, hain zuzen, duela hilabete pare bat hitz egin genuen berarekin. Orain Koldo Almandozek entzuten ez gaituenez, hau galdetu diogu gure elkarrizketatuari: nolakoa da harremana zuzendariekin?

 JOSERRA. Normalean libre uzten zaituzte. Tira, jarraibideren bat edo beste ematen dizute, gutxi gorabehera. Musika asko edo gutxi nahi duten edo… halakoa edo bestelakoa. Proiektuaren garrantziak zerikusi handia du, aurrekontuak, alegia. Orkestra baterako dirua dagoen, pianotxo baterako dagoen, edo denak programatuta egon behar duen. Horren araberakoa da. Baina, normalean, libre uzten zaituzte. Zuk proposamen bat egiten duzu, eta, gero, zuzendari batzuei ondo iruditzen zaie, eta beste batzuek dena aldatu nahi izaten dute. Normalean eztabaida egoten da. Hemen gehiago, hemen gutxiago. Hemen ez duzu musikarik jarri, eta nik jarri egingo nuke; hemen musika jarri duzu, eta nik ez nuke jarriko. Hemen laburtu egingo nuke, eta hemen luzatu. Hemen indar gehixeago edo gutxiago. Tira. Ñabardurak.

 IRATI (LK). Egia esan, arteetan ez dira egon musika eta zinema bezain ondo uztartu diren bikote asko. Zinema-aretoko iluntasunean, musikak beldurtu egiten gaitu marrazoa datorrela ohartarazten gaituenean…

Musikak altxatzen gaitu Elliotek, lurrera erori beharrean, bere bizikletarekin ilargirantz hegan egiten duenean.

Eta musikak garrasi eginarazten digu gortinaren beste aldean norbait dagoela konturatzen garenean…

Ez dakigu zer izango liratekeen musikarik gabeko pelikulak, eta zer egingo genukeen guk konpositore handiek zinemarako konposatu duten musikarik gabe, hala nola Ennio Morricone, John Williams edo Bernard Herrmann gabe. Zinemak musika klasikoko obra bikainak konposatzeko aukera eman die, agian beste modu batera inoiz konposatuko ez lituzketenak.

JOSERRA. Musika klasikoko konpositoreek ez zuten, nolabait esatearren, jateko ere ateratzen. Izan ere, XX. mendeko zinema-musikaririk handienetako batzuk aipatu ditugu lehen, eta ez dugu haien obra partikularra ezagutzen.

IRATI (LK). Bai, egia da.

JOSERRA. Zinemarako egindako lana ezagutzen dugu, ezta? Zinemak jateko ematen zien eta lan egiteko aukera ematen zien, eta lehen hitz egin dugun guztia, partekatzeari eta ezagutzeari buruzkoa.

IRATI (LK). Zer egin dute, esaterako, Ennio Morriconek edo John Williamsek?

JOSERRA. Eta Bernsteinek eta Herrmannek? Esaten dute Herrmanek zera egin duela… Herrman oso deprimituta zegoen, mundu guztiak berarekin lan egin nahi zuelako, Hitchcockek eta Scorsesek, Truffautek, Wellesek… baina bera deprimituta zegoen, bere musika inork gogoko ez zuelako. Orkestrarako bere musika, adibidez, oso ona da.

IRATI (LK). Egia da, halaber, ez dakit bera konturatzen zen, baina, pelikula horiei musika kenduz gero, horiek ere galdu egiten dutela. Film horiek ikusten dituzunean, edo dokumental bat edo horrelakoren bat, musikarik gabe ez dute funtzionatzen, musika sartzen ez den arte… ez da arima sartzen, beharbada oso barneratuta daukagulako.

JOSERRA. Oso barneratuta daukagu. Orain ezinezkoa da Psicosis pelikulako dutxako eszena irudikatzea Herrmanen aiztoak gabe. Ezinezkoa da.

IRATI (LK). Edo ET, bizikletan igotzen denean.

JOSERRA. Bai, bai, bai. Baina horren bereizgarria edo partikularra ez den, horren ona edo bikaina ez den musika duten film gehienetan… Nik zuzendariren bati entzun diot esaten musika baten ordez beste bat jar dezakezula, eta ez dela gauza handirik gertatuko. Norberak pelikula zenbat aldiz ikusi duen dela gakoa: pelikula gogoko badu, musika aldatu dela konturatuko da.

IRATI (LK). Ez. Saiatu arren, ez dugu lortzen musika eta zinema bereiztea. Abesti bat hartu eta musikari letra kenduko bagenio bezala. Hain zuzen, musika konposatzea izan da gure gonbidatuaren ibilbidearen oinarria; letrak, haren kasuan, lehenago iristen dira… edo geroago. Proiektuaren arabera.

JOSERRA. Biek dute xarma. Batean musikari ematen diozu lehentasuna, eta oso garbi daukazu musikak nolakoa izan behar duen; bestean, berriz, letren zatiekin, ariketa bat egin behar duzu, «nola esango nuke nik hori» pentsatuz. Desberdina da, eta beste bide batera eraman zaitzake; izan ere, melodia hori, harmonia hori, desberdina izan zitekeen letrarik izango ez balu, ezta? Biek dute xarma.

IRATI (LK). Eta garrantzitsuena ez da noiz iristen diren, bat egitea baizik.

 JOSERRA. Normalean, abesti batek letra eta musika izaten ditu. Nik ez dut letrarik egiten. Zuk oso musika ona egin eta letra ona izan dezakezu, baina gerta liteke hori nahikoa ez izatea; gero, beste zerbaitek sortu behar du. Bien artean. Txinpartak sortu behar ditu. Bestela… Beraz, oso zaila da abesti on bat egitea.

IRATI (LK). Abesti on bat egitea edo abesti on bat zer den erabakitzea oso zaila da, zalantzarik gabe. Baina askoz zailagoa, askoz zailagoa, izango litzateke musikarik gabe bizitzea.

JOSERRA. Mundu guztiarengana gehien iristen den artea da. Nire ustez, tira, nire ustez ez, beste batzuek ere esan dute lehenago, hizketarekin du zerikusia. Hitz egiten dugunean kadentzia musikala dugu, ezta? Esaldi bakoitzean tonua igotzen edo jaisten dugu, ezta? Musika egiten ari gara nolabait. Haurrek negar egiten dutenean ere tonua mugitzen dute, ezta? Animaliak elkar komunikatzen direnean, zaunka egiten dutenean edo… Musika hor dago. Sortutako musika, nolabait esatearren, soinu natural hori antolatzea eta sofistikatzea baino ez da, hau da, dena askoz sofistikatuagoa egitea.

IRATI (LK). Musika-hizkuntza hizketaren sofistikazio bat izateak ondo baino hobeto azalduko luke literatura-testu handiak zergatik diren ederrak eta zergatik egiten duten soinu polita.

JOSERRA. Erritmoaz hitz egiten ari gara, pultsuaz. Musikan dagoen pultsuaz, hura baita agintzen duena, 2x4ko edo 3x4ko konpas batean, edo testu batean hitz egiten ari zaren erritmoan, edo pelikula baten erritmoan. Gorabeherak ditu; bat-batean ziztu bizian hasi edo gelditu egin daiteke; beste batzuetan, berriz, erritmoa progresiboagoa izaten da, lauagoa.

IRATI (LK). Egia da, musika, beharbada hizketa erabiltzen ez duelako eta haren botereak hor egongo direlako, azkarragoa da emoziorako, ezta? Eta memoriarako. Emozionalki beste arte eder batzuek baino azkarrago mugiarazten gaituela esango nuke, edo jende gehiago mugiarazten duela.

JOSERRA. Gehiago iristen zaigu, eta lehenago. Eta azkarrago. Nire ustez, gure hizketarekin du zerikusia. Testu bat, koadro bat edo dena delakoa baino errazago deskodifikatzen da.

IRATI (LK). Musikak izendaezina denari eman diezaioke izena, eta ezezaguna dena komunika dezake. Ezin hobeto esan zuen hori Leonard Bernsteinek, prestakuntza klasikoko musikari handi batek. Leonardek pop musikaren balio artistikoaz hitz egiteko adimena eta ausardia izan zituen hierarkia kulturalek musika horri mespretxuz begiratzen ziotenean; haren kritikariekiragankorra izango zela iragarri zuten, eta indar handiz sartu da XXI. mendean.

JOSERRA. Bai, zorionez. Eta, dirudienez, poparen hizkuntzan alfabetoak ez du askoz gehiagorako ematen.

IRATI (LK). Hori da politena, ezta? Gutxirekin…

JOSERRA. Bai, horrenbeste abesti egin dira… 50-60 urtean. Baina oraindik gauza berriak ateratzen ari dira. Rosaliarena ikaragarria da. Hor hizkuntza berri bat dago. Hor dugu Billie Eilish ere. Ikaragarria da. Hor hizkuntza berri bat dago, popean oinarritua. Pop musikaz ari gara. Aitzitik, uste dut rockak ez duela askoz gehiago emango. Nik behintzat etengabeko deja vu sentsazioa daukat rock gehienarekin eta pop askorekin.

IRATI (LK). Hori da. Dirudienez, traparen edo raparen gisako beste hizkuntza berri batzuek rocka ordeztu dute belaunaldi-musika gisa, eta erabat agortuta geratu da. Horregatik, joan den mendeko soinu gisa geratuko da musikaren historian, eta popak belaunaldiekin komunikatzen jarraitzeko aukera izango du. Munduak ez dio uko egin nahi hizkuntza sinple eta moldakor horri. Ezta gure gonbidatuak ere.

JOSERRA. Naturalago entzuten dudana. Edo emozionalki, ez dakit nola esan. Gauza berriak entzutea gustatzen zait. Gauza berriak ezagutzea. Gainera, une bakoitzerako musika bat dago. Duela urte askotatik entzuten dut klasikoa edo garaikidea, jazza edo beste gauza batzuk… baina hor dago beti… ama-hizkuntza bezala, ezta?

IRATI (LK). Ama-hizkuntza horrekin, Joserra Senperenak beti lortu du gu liluratzea, interesatzea eta hunkitzea. Ekoizle, interpretatzaile eta konpositore gisa, bere proiektuetan edo enkarguen bidez, banaka edo taldean, bere bokazioa bere lanbidearen onena ematea izan da beti, apaltasunez, lan eginez eta sentikortasunez, profesional handiek beti egin izan duten bezala eta benetako artistek beti egiten duten bezala.