Ezagutu… hipotekak: hipoteka-mailegua lortzea

Zalantza asko sortzen zaizkigu etxea erostea pentsatzen dugunean. Gainera, hipotekan pentsatuta, are gehiago nahasten gaituzte termino teknikoek (Mibor, Euriborra, gainbalioa, interes-tasa finkoa, interes-tasa aldakorra, katastro-balioa, OHZ...), ekonomiaren ziurgabetasunak eta hedabideen alarmismoak. Garai nahasietan bizi gara, eta hipoteka-mailegua lortzeko aukerarik ba ote dugun galdetzen diogu geure buruari.

Zalantzarik gabe, aldaketa handiko garaian bizi gara. Gaur egun, finantza-erakundeak aritzen diren eremuan maileguetarako diru gutxiago dago eta, aldaketa ekonomikoek errealitatea egonkortzen duten bitartean, herritarroi gehiago kostatzen zaigu dirua lortzea, garestiagoa dagoelako eta banku-erakundeek berme gehiago eskatzen digutelako mailegua emateko.

Laburbilduz, krisi-egoera honetan hipoteka-mailegua sinatzeko aukera dago, bai, baina hainbat aldagai hartu behar ditugu kontuan:

• Etxebizitza partikular bati (edo sustatzaile bati) erosten diogun, edo finantza-erakunde bati erosten diogun. Ordainketa-etenduran dauden sustatzaileek eta hipoteka ordaintzen jarraitu ezin izan duten jabeek etxeak eman behar izan dizkiete finantza-erakundeei eta, halatan, erakunde horiek erraztasun guztiak emango dituzte etxe horiek erosteko.
• Erakundearekiko lotura. Finantza-erakundeek errazago emango digute mailegua hainbat baldintza betetzen baditugu: nomina bertan helbideratuta edukitzea, eurekin kontratatuta edukitzea etxearen, autoaren edo bizitza-asegurua, eta bertako kontu batean helbideratuta izatea ohiko erreziboak (ogasuna, ura, elektrizitatea, txartelak...).
• Maileguan eskatuko dugun etxebizitzaren balioaren ehunekoa. Oro har, etxebizitzaren balioaren % 80 edo gutxiago eskatzen badugu, errazago eskuratuko dugu mailegua. Alabaina, hori baino gehiago behar badugu, abal-emaile bat beharko dugu, hau da, jabetza duen pertsona bat (etxebizitza bat, adibidez), eta are hobeto diru-iturri egonkorra badu. Pertsona horrek bere kargu hartuko du hipotekaren hileko zenbatekoa ordaintzea, guk ordaintzerik ez badugu. (Lehenengo puntuan adierazi dugunez, erosi nahi dugun etxebizitza mailegua eskatu dugun kutxarena edo bankuarena bada, errazagoa da akordiora iristea).
  • Kontuan izan behar dugu ez direla berdinak tasazio-balioa (finantza-erakundeak tasatzaile bat bidaliko du etxebizitzaren benetako balioa zein den zehazteko) eta erosketa-balioa. Adibidez, etxebizitza bat 200.000 €-tan erosi nahi badugu baina tasatzaileak 180.000 € balio duela erabakitzen badu, ziur aski finantza-erakundearentzat 180.000 € izango da erreferentziako balioa. Erosketa-balioaren eta tasazio-balioaren arteko alde hori geroz eta ohikoagoa da, higiezinen balioak beherantz egiten jarraitzen duelako, prezioek bere horretan dirauten bitartean (1997 eta 2006 bitartean, Espainian etxebizitzaren prezioa % 187,5 hazi zen, eta 2007 eta 2010 bitartean, aldiz, % 12,5 jaitsi da).
• Finantza-ahalegina. Erakundeek beti eskatuko dute gure diru-sarreren berri izatea, eta gure sarrera ekonomikoen %30 eta % 40 bitarteko karga dakarren zenbatekoa mailegatuko digute, asko jota. Adibidez, gure diru-sarrera bakarra 1.500 €-ko soldata bada, % 30 450 euro izango da, eta % 40, 600 €. Halatan, hilero bi zenbateko horien bitarteko gastua duen hipoteka baino ezin izango dugu eskatu.
• Berankortasuna. Gaur egun askotan entzuten da berankortasuna hazi egin dela, eta zenbat eta berankor gehiago egon (hau da, erreziboak ordaintzen ez dituzten pertsonak), hipoteken kasuan, diru gutxiago izango dute finantza-erakundeek, dirua utzi eta itzulian ordainketarik jasotzen ez dutelako. Horregatik, bankuek eta kutxek zorrotz-zorrotz begiratzen diete hipoteka hartu nahi duten pertsonei, "balizko berankorrak" izan ez daitezen.