Frankizia-kontratuetan kontuan hartu behar diren alderdiak

Urte asko dira frankiziak nabarmen hazten ari direla, negozio berriak irekitzeko aukera gisa. Mundo Franquicia Consulting etxeak egindako azterketaren arabera, frankiziaren sektoreak 20.066 milioi euro fakturatu zituen 2014an Espainiako estatuan, txikizkako merkataritzak guztira fakturatutakoaren % 9,36.

Artikulu honen helburua frankiziaren kontzeptura hurbiltzea da, frankizia-kontratuen ohiko klausulen berri ematea eta akordioa negoziatzeko orduan emaitza hobeak izateko jarraibide batzuk eskaintzea. Azken horri dagokionez, kontuan hartzekoa da frankizia zenbat eta arrakastatsuagoa izan orduan eta txikiagoa izango dela gure negoziatzeko marjina.

Zer da frankizia-kontratua?

Frankizia-kontratua arautzen duen lege berezirik ez dago, baina Txikizkako Merkataritzaren Legearen 62. artikuluan azaltzen den definizioak dioenez, akordio edo kontratu mota horren bidez enpresa frankizia-emaileak frankizia-hartzaile denari produktu edo zerbitzuak merkaturatzeko bere sistema ustiatzeko eskubidea ematen dio.

Halaber, frankizia-erregimeneko merkataritza jarduera eta frankizia-emaileen erregistroari datuak komunikatzea arautzen dituen otsailaren 26ko 201/2010 Errege Dekretuak honela definitzen du frankizia-kontratua: “kontratu horren bidez, enpresa frankizia-emaileak frankizia bat ustiatzeko eskubidea ematen dio frankizia-hartzaileari, merkatu jakin batean, finantza-ordainaren truke –zuzeneko ordaina, zeharkakoa edo biak-. Frankizia hori emaileak lehenagotik nahikoa esperientziaz eta arrakastaz ustiatzen diharduen negozioa edo merkataritza-jarduera da, zeinaren bidez produktu edo zerbitzu jakin batzuk merkaturatzen diren”.

Frankizia-hartzaileak zer lortzen du?

Kontratuaren xedea marka bat da, eta honako bereizgarri hauek ditu: frankizia-emaileak produktua, zerbitzua edo merkataritza-formula edo know-howa (egiten jakitea) eskaintzen du eta baita laguntza teknikoa ere.

Eta frankizia-emaileak?

Jasotakoaren ordainetan, frankizia-hartzaileak sarrera-kanona ordaindu behar du, aldizkako ordainketak egin (royaltyak) eta produktua banatu eta saldu; normalean, burututako salmenten ehuneko jakin bat ordaindu beharko du.

Frankizia-kontratuaren alderdi garrantzitsuak

Aldeek onartutako eskubide eta betebehar guztiak, akordioaren iraupena eta suntsiarazteko baldintzak, kontratuan bertan daude araututa. Beraz, funtsezkoa da zehatz-mehatz jakitea eskubideen, betebeharren eta baldintza suntsiarazleen norainokoa.

Kasu gehienetan kontratuak estandarrak izaten dira, eta klausulak aurrez finkatuta eta idatzita edukitzen dituzte frankizia-emaileek. Nolanahi ere, komenigarria da kontratua adituen laguntzarekin aztertu eta alderatzea.

• Gai horri dagokionez eta aipatutako 201/2010 Errege Dekretuaren arabera, frankizia-emaileak nahitaez eman beharko dio frankizia-hartzaileari legezko testu horretako 3. artikuluan zehazten den informazio guztia, kontratua sinatu edo edozein ordainketa burutu baino 20 egun baliodun aurretik gutxienez.
• Aginduak dioenez, frankizia-emaileak honako informazio hau eman beharko du: frankizia-emailearen identifikazio-datuak, erakunde frankizia-emailearen marka eta zeinu bereizgarrien jabetza edo erabiltzeko baimena indarrean izatea Espainian, jarduera-sektorearen deskripzio orokorra, enpresa frankizia-emailearen esperientzia, frankiziaren eta horren ustiaketaren edukia eta ezaugarriak, sareak Espainian duen egitura eta hedapena, eta baita aldeen eskubideak eta betebeharrak jasoko dituen frankizia-akordioaren funtsezko datuak ere.
• Kontratuaren edukiari dagokionez, know-howaren transmisioa, markak, ikurrak, izenak eta industria-jabetzako bestelako eskubideak ematea arautzen duen klausula da frankizia-kontratuaren giltzarria. Izan ere, know-howaren transferentzia frankizia-kontratuaren funtsezko osagaia dela esan ohi da.
• Esklusibotasuna eta kontratuaren iraupena: Frankizia-emailearen produktuak edo zerbitzuak bakarrik saltzeari buruzko klausulek frankizia-hartzailearen industria- eta merkataritza-askatasuna murrizten dute. Aldi berean, esklusibotasun hori eskubidea izan daiteke hartzailearentzat, produktu edo zerbitzu bat lurralde-eremu jakin batean merkaturatzeko esklusibotasuna eskaintzen baldin badu. Bestalde, komenigarria da kontratuaren iraupenari erreparatzea, izan ere, kontratuan jasotako iraupen- eta esklusibotasun-epeak inbertsioa berreskuratzeko aukera eman behar baitio frankizia-hartzaileari.
• Konfidentzialtasuna eta lehiakideak: Frankizia-emaileek ezarri ohi duten beste klausula bat konfidentzialtasunari buruzkoa da; horren arabera, frankizia-hartzaileak debekatuta du frankiziak transmititu dizkion printzipioak eta ezagutzak zabaltzea. Halaber, frankizia-sare bereko beste kide bat ari den zonalde edo lurralde berean merkataritza-jarduerarik ez egiteko baldintza ere ohikoa izaten da, hartzailea ez dadin haren lehiakide izan.
• Hirugarrenei frankizia transferitzeko eskubidearen mugak:  Frankizia-hartzaileak kontuan hartu beharreko beste klausula bat da frankizia-kontratuari dagozkion eskubideak eta betebeharrak laga edo transmititzeko debekua. Beraz, garrantzitsua da jakitea frankizia-hartzaileak ezin diola frankizia eran martxan jarritako  negozioa hirugarren bati transferitu, frankizia-emaileak eragiketa onartzen ez badu behintzat.
• Prezioa edo erregaliak: Frankiziaren erabileragatik ordaindu beharreko prezioari dagokionez, hainbat ordain-modalitate izaten dira: sarrerako kanona edo eskubidea, royaltyak edo adostutako erregaliak (hilekoak izaten dira, salmenten edo emaitzen gaineko ehunekoak izan daitezke). Publizitaterako beste erregalia bat ere ados daiteke. Banaketako frankizietan ez da kanonik izaten, kasu horietan frankizia-emaileak produktuak hornitzetik ateratzen du etekina.
• Gatazkarik egotekotan…: Frankizia-kontratuetan ohikoa izaten den beste klausula bat jurisdikzio-eskumendeari buruzkoa da. Horren arabera, aldeek Auzitegi edo Arbitraje Ganbera jakin batzuen jakintzaren esku uzten dute kontratua interpretatzean, aplikatzean edo betetzean sor daitezkeen gatazken ebazpena. Frankizia-hartzaileak ere kontuan hartu behar ditu klausula horiek, izan ere, bere eskumenari edo dagokion Epaitegiari uko eginez gero, bere helbidetik kanpoko Auzitegia izenda baitezakete, eta horrek kalte ekonomikoak ekarriko lizkioke.